021 - 88 91 57 54 - 5
آشنايي با قوانین و مقررات گمرکی
ماده 1
مفاهیم اصطلاحات گمرکى به کار برده شده در این قانون، طبق تعریفى است که از طرف شوراى همکارى گمرکى به صورت مجموعه براى کشورهاى عضو منتشر شده و یا مى شود مگر این که در بندهاى ذیل یا در سایر مواد این قانون از آن تعریف دیگرى به عمل آمده باشد:
اظهار کالا: بیانیه اى کتبى یا شفاهى است که براساس مقررات این قانون اظهارکننده، رویه گمرکى مورد نظر خود را درباره کالا مشخص مى کند و اطلاعات مورد نیاز براى اجراى مقررات گمرکى را ارائه مى دهد.
اظهارکننده: صاحب کالا یا نماینده قانونى او است که کالا را برابر مقررات این قانون به گمرك اظهار مى کند. در اظهار الکترونیکى صاحب کالا یا نماینده قانونى وى به استناد گواهى رقومى (دیجیتالى) تأیید شده از مراکز مجاز صدور گواهى مذکور به عنوان صاحب کالا یا نماینده قانونى اظهارکننده شناخته مى شود.
اظهارنامه اجمالى: سندى است که به موجب آن شرکت حمل و نقل، فهرست کلى محمولاتى که باید تخلیه و یا بارگیرى شود را هنگام ورود و یا خروج وسیله نقلیه از کشور اعلام مى نماید.
اماکن گمرکى: انبارها، باراندازها، اسکله ها، فرودگاهها، ایستگاههاى راه آهن، محوطه ها و هر محل یا مکانى است که تحت نظارت گمرك است و براى انباشتن و نگهدارى کالاها به منظور انجام تشریفات گمرکى استفاده مى شود. این اماکن میتواند انبارهاى گمرکى، انبارهاى اختصاصى و سردخانه هاى عمومى باشد.
ترخیص: خروج کالا از اماکن گمرکى پس از انجام تشریفات گمرکى مربوط است.
ترخیصیه: سندى است که به موجب آن شرکت حمل و نقل (کریر و فورواردر) پس از احراز هویت، بلامانع بودن انجام تشریفات گمرکى توسط گیرنده کالا را به گمرك اعلام مى نماید.
تشریفات گمرکى: کلیه عملیاتى است که در اجراى مقررات گمرکى انجام مى شود.
تضمین: وجه نقد، ضمانتنامه بانکى و بیمه نامه معتبرى است که براى اجراى الزامات مندرج در مقررات گمرکى نزد گمرك سپرده مى شود.
تعهد: قبول الزام کتبى یا الکترونیکى که شخص را در برابر گمرك براى انجام یا عدم انجام عملى ملزم مى کند.
حقوق ورودى: حقوق گمرکى معادل چهار درصد % 4 ارزش گمرکى کالا به اضافه سود بازرگانى که توسط هیأت وزیران تعیین مى گردد به علاوه وجوهى که به موجب قانون، گمرك مسؤول وصول آن است و به واردات قطعى کالا تعلق مى گیرد ولى شامل هزینه هاى انجام خدمات نمى شود.
حمل یکسره: ورود کالا به اماکن گمرکى و خروج کالا از اماکن مذکور بدون تخلیه و تحویل در این اماکن با رعایت مقررات این قانون است.
روز اظهار: زمانى که اظهارنامه امضاء شده به ضمیمه اسناد مربوطه توسط اظهارکننده به صورت دستى یا رایانه اى به گمرك ارائه مى شود و شماره دفتر ثبت اظهارنامه به آن اختصاص مى یابد.
سازمان جهانى گمرك (شوراى همکارى گمرکى): سازمان بین المللى بین الدولى که براساس کنوانسیون مورخ 1329/9/24 هجرى شمسى مطابق با 15 دسامبر 1950 میلادى ایجاد گردیده است و کشور ایران در اسفند ماه سال 1337 هجرى شمسى به آن پیوسته است.
سامانه (سیستم) هماهنگ شده: توصیف و کدگذارى کالا براساس کنوانسیون بین المللى سامانه هماهنگ شده توصیف و نشانه گذارى (کدگذارى) کالا مورخ 14 ژوئن 1983 میلادى که به تصویب شوراى همکارى گمرکى رسیده و جمهورى اسلامى ایران براساس ماده واحده قانون الحاق دولت جمهورى اسلامى ایران به کنوانسیون 1373 هجرى شمسى، به آن پیوسته است. /6/ یاد شده مصوب 20
شرکت حمل و نقل بین المللى: شخص حقوقى که به موجب مقررات قانونى، مجاز به انجام عملیات حمل و نقل بین المللى است.
صاحب کالاى تجارى: شخصى است که نسخ اصلى اسناد خرید و حمل به نام او صادر شده (و در مورد کالاى خریدارى شده با تعهد سامانه بانکى، آن اسناد از طرف بانک مهر شده) و ترخیصیه نیز به نام او باشد یا اسناد مزبور به نام وى ظهرنویسى و صحت امضاء واگذارنده از طرف مقام صلاحیتدار گواهى شده باشد.
قلمرو گمرکى: آن قسمت از قلمرو کشور است که در آن قانون امور گمرکى اعمال مى شود.
کالاى تجارى: کالایى که به تشخیص گمرك ایران براى فروش صادر یا وارد مى گردد اعم از این که به همان شکل یا پس از انجام عملیات اعم از تولیدى، تفکیک و بسته بندى به فروش برسد.
کالاى داخلى: کالایى که در قلمرو گمرکى کشور تولید یا ساخته شده یا کالاى خارجى است که ورود قطعى شده است.
کالاى گمرك نشده: کالایى که تحت نظارت و کنترل گمرك است ولى تشریفات گمرکى آن به طور کامل انجام نشده است.
کالاى مجاز: کالایى که صدور یا ورود آن با رعایت ضوابط نیاز به کسب مجوز ندارد.
کالاى مجاز مشروط: کالایى که صدور یا ورود آن نیاز به کسب موافقت قبلى یک یا چند سازمان دولتى دارد.
کالاى ممنوع: کالایى که صدور یا ورود آن بنا به مصالح ملى یا شرع مقدس اسلام به موجب قانون ممنوع است.
کنترلهاى گمرکى: اقداماتى که توسط گمرك به منظور حصول اطمینان از رعایت مقررات گمرکى انجام مى شود.
مرجع تحویل گیرنده: شخص حقوقى که به موجب قانون یا قراردادهاى متکى به قانون مسؤولیت تحویل و نگهدارى کالاهاى مربوط به عموم اشخاص را که تشریفات گمرکى آن انجام نشده است در اماکن گمرکى برعهده دارد. این اصطلاح شامل سازمان جمع آورى و فروش اموال تملیکى نیست.
مقررات گمرکى: قوانین و مقررات اعم از آیین نامه هاى اجرائى، دستورالعملها و بخشنامه هایى که نظارت یا اجراى آن به گمرك واگذار گردیده است.
هزینه هاى انجام خدمات: وجوهى که در قبال انجام خدماتى از قبیل هزینه اشعه ایکس (ایکس رى)، مهر و موم، پلمب، باربرى، انباردارى در اماکن گمرکى، آزمایش و تعرفه بندى، مراقبت، بدرقه، توزین کالا و خدمات فوق العاده دریافت مى شود و شرایط، ضوابط و مصادیق آن متناسب با خدمات انجام شده تعیین مى گردد.
مهمترین و کاربردی ترین قوانین امور گمرکی
ماده 7
کالاى موجود در گمرك، وثیقه پرداخت کلیه وجوه متعلقه به آن کالا و سایر بدهیهاى قطعى صاحب کالا بابت وجوهى است که وصول آن به موجب قانون برعهده گمرك است. گمرك قبل از دریافت یا تأمین وجوه مذکور نمى تواند اجازه تحویل و ترخیص کالا را بدهد.
ماده 15
هرگاه از طرف صاحب کالا سیاهه خرید به گمرك تسلیم نشده باشد یا ارزش مندرج در اسناد تسلیمى صاحب کالا به استناد دلایل و مدارك قابل قبول مورد پذیرش گمرك نباشد، ارزش کالا برمبناى یکى از روشهاى ذیل تعیین مى شود:
سوابق ترخیص کالاى مثل همزمان از همان کشور مبدأ
سوابق ترخیص کالاى مشابه همزمان از همان کشور مبدأ
قیمت فروش همان کالا در بازار داخلى پس از تعدیل هاى لازم
ارزش محاسباتى برمبناء عوامل متشکله
ارزش گذارى کالا برمبناء مدارك و اطلاعات موجود و با انعطاف در به کارگیرى روشهاى فوق الذکر
تبصره رعایت تقدم و تأخر در به کارگیرى روشهاى فوق الزامى است و فقط در صورت درخواست واردکننده، ترتیب کاربرد روش هاى سوم و چهارم قابل جابه جایى است. شرایط و مقررات اجراى این ماده در آیین نامه اجرائى این قانون تعیین مى شود.
ماده 16
ارزش گمرکى کالاى صدورى، عبارت است از قیمت فروش کالا براى صدور به اضافه هزینه بیمه، باربرى و حمل و نقل و سایر هزینه هایى که به آن کالا تا خروج از قلمرو گمرکى تعلق مى گیرد و از روى سیاهه و اسناد تسلیمى صادرکننده تعیین مى گردد. در صورت عدم ارائه اسناد و یا نامتناسب بودن ارزش اظهار شده به دلایل مستند، گمرك ارزش کالاى صدورى را با استعلام از مراجع ذى ربط و براساس قیمت عمده فروشى آن در بازار داخلى به اضافه هزینه هایى که تا خروج از قلمرو گمرکى به آن تعلق مى گیرد تعیین مى نماید.
تبصره تشخیص نامتناسب بودن ارزش گمرکى مانع از صدور کالا نیست و گمرك مى تواند با اخذ تعهد، رسیدگى به ارزش را به بعد از صدور موکول نماید مگر در مواردى که صادرات کالا منوط به پرداخت عوارض صادراتى برمبناى ارزش کالا باشد.
ماده 24
مدت مجاز نگهدارى کالا در انبارهاى گمرکى از تاریخ تحویل کالا به این اماکن سه ماه است. در صورت تقاضاى کتبى صاحبان کالا یا شرکتهاى حمل و نقل در مورد کالاى عبورى و وجود علل موجه به تشخیص گمرك و با پرداخت هزینه انباردارى تا تاریخ موافقت گمرك این مدت حداکثر تا دو ماه دیگر قابل تمدید است. درصورتى که ظرف مهلت مقرر صاحب کالا براى انجام تشریفات گمرکى و پرداخت وجوه متعلقه اقدام ننماید کالا مشمول مقررات متروکه مى شود. چنانچه کالا به انبارهاى گمرکى متعدد منتقل و نگهدارى شود مدت توقف از زمان ورود کالا به اولین انبار گمرکى محاسبه مى شود. مهلت توقف مرسولات پستى غیرتجارى تابع مقررات پست است.
تبصره 1 درصورتى که امکانات لازم براى نگهدارى کالاى فاسدشدنى و کالایى که نگهدارى آن هزینه اضافى ایجاد مى کند، در انبارهاى گمرکى موجود نباشد، باید بلافاصله پس از تخلیه و تحویل، ترخیص و یا با مسؤولیت صاحب کالا و نظارت گمرك به انبار مناسب منتقل شود. در غیر این صورت، مرجع تحویل گیرنده هیچ گونه مسؤولیتى در قبال ضایع یا فاسد شدن آنها ندارد و گمرك بلافاصله مقررات متروکه را در مورد آن کالا اعمال مى نماید.
تبصره 2 چنانچه ظرف یک ماه کالاهایى که براى آن سند ترخیص یا فروش صادر گردیده است از انبارها خارج نشود مشمول مقررات متروکه مى شود. این مهلت با اعلام موافقت مرجع تحویل گیرنده و گمرك قابل تمدید است.
تبصره 3 تا زمانى که کالا به انتظار اعلام نظر قطعى گمرك در انبارهاى گمرکى متوقف گردد، کالا متروکه نمى شود.
تبصره 4 تعیین مهلت توقف کالا در مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادى بر اساس ضوابط قانونى مناطق مذکور در اختیار سازمانهاى مسؤول این مناطق است. کالاهایى که در این مناطق پس از انقضاء مهلت هاى اعطائى توسط سازمانهاى مذکور مهلت منقضى، اعلام مى شوند نیز مشمول مقررات کالاى متروکه مى گردند.
ماده 33
کالاى متروکه موضوع ماده ( 24 ) این قانون و کالاى ضبطى و واگذارى به گمرك، توسط سازمان جمع آورى و فروش اموال تملیکى به عنوان مسؤول فروش کالاى متروکه و ضبطى با رعایت مقررات مربوطه به فروش مى رسد.
تبصره 1 تا زمانى که کالا توسط سازمان یاد شده به فروش نرسیده است، صاحب کالا حق دارد پس از اعلام گمرك به سازمان مذکور براى انجام تشریفات قطعى گمرکى و ترخیص کالاى خود نسبت به تسلیم اظهارنامه و یا تغییر عنوان اظهار با رعایت مقررات مربوطه و پرداخت کلیه وجوه متعلقه و سایر هزینه هاى انجام شده اقدام نماید.
تبصره 2 کالایى که پس از متروکه شدن، به انبارهاى سازمان یاد شده منتقل مى گردد نیز مشمول مقررات تبصره (1) این ماده مى شود.
تبصره 3 اموال در اختیار ولى فقیه که در قوانین و مقررات مربوطه مشخص شده است پس از صدور حکم مراجع قضائى ذى صلاح با رعایت مقررات مربوط به نهاد مأذون از سوى ولى فقیه تحویل مى گردد.
ماده 44
در مواردى که حقوق ورودى از روى وزن کالا دریافت مى شود، وزن کالا، وزن ناخالص با تمام لفاف ها و ظروف درونى و بیرونى به حال و وضع عادى هنگام اظهار در گمرك منهاى وزن تقریبى ظرف است که نسبت آن با وزن ناخالص کالا با توجه به نوع لفاف و ظرف توسط هیأت وزیران تعیین مى شود.
تبصره اوزان تقریبى تعیین شده شامل لفاف هایى که کالا را به صورت ناقص بپوشاند نیست جز درمورد کالایى که بسته بندى آنها در عرف از این ویژگى برخوردار است وزن خالص تخمینى در مورد کالاهایى که به صورت فلّه وارد مى شود پذیرفته نیست. در این موارد وزن خالص کالا براساس روش هاى متداول بین المللى مانند محاسبه آبخور کشتى تعیین مى گردد.
ماده 46
اگر صاحب کالا، کالاى خود را اظهار کرده باشد، چنانچه بخواهد تمام یا قسمتى از کالاى خود را تحت عنوان دیگرى اظهار نماید مشروط بر آن که کالا از گمرك خارج نشده باشد و جریمه هاى متعلقه مربوط به اظهار خلاف اولیه را پرداخت نماید، اظهار جدید آن پذیرفته مى شود.
تبصره 1 تغییر عنوان به عبور داخلى شخصى با رعایت ماده 123 این قانون موکول به موافقت گمرك است.
تبصره 2 در مواردى که اظهار صاحب کالا مشمول مقررات قاچاق گردد صاحب آن، حق تبدیل عنوان اظهارنامه را ندارد.
